Rabu, 03 Maret 2010

Edisi 3

Bustan

Sabagaimana bintang timur dipasak antara dua kaning
Bagilap di tangah malam bagilap bamuha béngkéng
Bintang timur asalnya iman nang kada tanggal waktu
Itu ngarannya bustan jar nini sambil mangacip pinang
Si galuh takarinyum mambujurakan mukena

Salagi halus sudah mambiasaakan maangkat udu
Mambarasihi pé’él di madrasah
Masigit wadah manjalanakan rukun – rukun agama
Limbah basubuh manyampatakan batadaros
Manjaga ngaran kuitan mukaranah anak babangsa

Kena bustan musekat cariannya paregal arus jaman
Bintang timur pajah di timur
Belanga tumpah malawén pecah
Ingatakan mamasak intan antara dua kaning
Ngalih manulis lamjalalah di dahi mun mati
Bujurakan tauhidlah supaya salamat manuju sorga
Jar nini sambil maluak sapah ka pakucuran
Jaranih muha galuh duduk batelémpoh

Bbaru.2009

Indonesianya :

Bustan

Sebagaimana bintang timur ditanam antara dua alis
Gemerlap di tengah malam kemilau berwajah elok
Bintang timur asalnya iman yang tidak ketinggalan sholat
Itu namanya bustan kata nenek sambil membelah pinang
Si galuh tersenyum manis membetulkan mukena

Sedini sudah membiasaakan berwudhu
Membersihi prilaku di madrasah
Masjid tempat menjalankan rukun – rukun agama
Setelah sholat subuh menyempatkan bertadarus
Menjaga nama baik orang tua adalah anak beradatistiadat

Suatu nanti bustan susah dicari karena arus jaman
Bintang timur padam di timur
Belanga tumpah malawén pecah
Ingatkan menanam intan antara dua alis
Tak kan dapat menulis lamjalalah di dahi jika mati
Betulkan tauhid agar selamat menuju surga
Kata nenek sambil mengeluarkan sepah ke pekucuran
Jernih wajah galuh duduk bertelémpoh

Bbaru, 2009


****
malawén = piring antik
telémpoh = etika duduk perempuan Banjar


Pangéntén Banjar

Lakiannya sudah datang
Diarak lawan payung kambang
Sinoman hadrah mengiringi wan bunyi tarbang
Disambut baturai pantun dimuhara lawang

Minyak likat baburih harum satanggi
Saraba kambang asal jadinya
Pangéntén lakiannya datang kamari
Harap ditarima manjadi warga

Di atas tikar ada piduduk
Kada tatinggal gula habang
Kami tarima lakasi masuk
Biniannya sudah mahadang

Salawat pambuka jalan
Pangénténnya dihamburi baras kuning bacampur duit pecah
Urang barabut hagan papikat

Hadrah maantarakan sairsair barjanji
Bendéra bakibar payung uburubur malarak maniti lagu
Paregal kakanakan umpat bagelot maajaki
Pangéntén pengéntut palapah rumbiya
Nang bini takantut nang laki tabahéra

Pangéntén ditatayakan di géta badinding airguci
Palimbayan di tangan harum manampur rumah anjungan
Pangéntén babalas hamput nasi lamak maolah rami badaraw tawa wan surak
Lakiannya mahamput biniannya wan sakapal nasi lamak kuning
Dibalas biniannya wan sakapal nasi lamak tadi
Urang bujang barabut nasi lamak hakekatnya supaya lakas jua balaki
Limbahitu bagampir tangan pangénténnya mahiris kararaban
Baurai kurihing bagantian basasuapan
Banyu kambang dipapayakan dibumbunan ucapan kur sumangat
Barumahtangga mukaranah banyak huasnya
Bisabisalah mambawa diri bararuhuyan supaya rahayu
Tuntung pandang sampai kamati

Bbaru,2009-10-22

Indonesianya :

Pengantin Banjar

Mempelai lelakinya sudah datang
Diarak dengan payung kembang
Sinoman hadrah mengiringi dengan bunyi tarbang
Disambut bersahut pantun dimuka pintu

Minyak likat baburih harum satanggi
Aneka kembang asal jadinya
Mempelai lelakinya datang kesini
Harap diterima menjadi warga

Di atas tikar ada piduduk
Tidak tertinggal gula merah
Kami terima cepatlah masuk
Wanitanya sudah menunggu

Shalawat pembuka jalan
Pengantinnya ditaburi beras kuning bercampur uang recehan
Orang berebutan untuk papikat
Hadrah mengantarkan syairsyair barjanji
Bendera berkibar payung kembang mekar meniti lagu
Tingkah anakanak berkerumun ikut cercanda
Pengantin pengentut pelepah rumbiya
Yang bini terkentut yang laki terberak

Pengantin disandingkan di pelaminan berdinding airguci
Rangkaian bunga di tangan harum menyerbaki rumah anjungan
Pengantin berbalas lempar nasi ketan menjadikan ramai gelak tawa dan sorak
Mempelai lelakinya melempar mempelai wanitanya dengan sekepal nasi lamakkuning
Dibalas pengantin wanitanya dengan sekepal nasi ketan tadi
Gadis perawan berebut nasi ketan hakikatnya lekas dapat jodoh
Setelah itu tangan pengantin bersatu memotong kararaban
Berurai senyum saling menyuapkan
Air bunga dipercikan di ubunubun ucapan kur sumangat
Berumahtangga pasti banyak godaannya
Baikbaiklah membawa diri berukunrukun damai sejahtera
Berbahagia langgeng sampai akhir hayat


Bbaru,2009

****
papikat : uang untuk disimpan sebagai pemikat rejeki
piduduk : sajian penganan
kur sumangat : pemberi semangat/selamat
tarbang : alat musik sejenis rebana
kararaban : kue khas Banjar
airguci : kain bertatah manik-manik
rumah anjungan : rumah adat Banjar
rumbiya : pohon daunnya dibuat atap rumah


Pangéntén Bausung

Ayakan méréng mairingi égal kuda gépang
Pangéntén lakiannya duduk di bahu pausungan
Arakan manuju rumah pangéntén biniannya
Di halaman rumah pangéntén biniannya sudah mahadang
duduk di bahu pausungan

Limbah saling bahadapan lalu pausungan mambuka katakata
Adimas,
Ulun Kangmas
Jauh bajalan manyipat alam mambawa raga sukma
Kada lain Adimas nang diganang
Inggih Kangmas, guring tailan makan rasa hanta
kada lapas dimuara lawang Kangmas nang dihadang
Ya Adi Mas ruhuy kahandak, kaya apa bamulakah maurak égal
Inggih, apa apa ujar sampian aja Kang Mas

Paparangan manggaréncéng
Kuda gépang manyusun jajak tandik bukah
Tapung tali bagayut lontang batandang
Jangkelung mahantak lu’lu lalu tarabang
Égal raja pangéntén lakiannya
Égal ratu pangéntén biniannya
Maniti jinggung masuk ka dalam nagri alam barjiwa

Kuda gépang maatur sambah
Limbah raja wan ratu bagandéngan
Adimas
Ya Kangmas
Sudah puas manjalajah jagat, kaya apa kita ka singgasana
manaduhakan hinak
Inggih, apa apa ujar sampian aja Kang Mas

Pangéntén turun disambut daraw salawat
Manuju géta kurihing di bibir pas banar mayang mauray
Tapung tawar maambun kahidupan matan tangan tatuha

Bbaru.2009

Indonesianya :

Pengantin Berusung

Ayakan méréng mengiringi tari kuda gépang
Mempelai lelakinya duduk di bahu peusungan
Arakan menuju rumah mempelai wanitanya
Di halaman rumah mempelai wanitanya sudah menunggu
duduk di bahu peusungan

Setelah saling berhadaphadapan kemudian peusungan membuka katakata
Adimas,
Ulun Kangmas
Jauh berjalan menempuh alam membawa sukma raga badan
tak lain Adimas yang dirindukan
Inggih, Kangmas, tidur terjaga makan tak selera
tak beranjak di muka pintu Kangmas yang ditunggu
Ya Adimas sampai niat, bagaimana mulaikah menampilkan tari
Inggih, apa apa ujar sampian aja Kangmas

Paparangan menggerincing
Kuda gépang menyusun jajak tandik bukah
Tapung tali berayun lontang batandang
Jangkelung menghentak lu’lu kemudian tarabang
Tarian raja mempelai lelakinya
Tarian ratu mempelai wanitanya
Meniti jinggung masuk ke dalam negeri alam berjiwa

Kuda gépang mengatur sembah
Setelah raja dan ratu bersanding
Adimas
Ulun Kangmas
Sudah puas menjelajah jagat, bagaimana kita ke singgasana
melapangkan napas
Inggih, apa apa ujar sampian aja Kangmas

Pengantin diturunkan disambut dengan derai shalawat
Menuju pelaminan senyum di bibir tak ubahnya mayang mengurai
Tapung tawar mengembun kehidupan dari tangan tetua

Bbaru,2009

***
paparangan,jangkelung, ayakan méréng, jinggung = irama gamelan/musik
jajak tandik bukah,tapung tali,lontang batantang, lu’lu,tarabang = gerak tari tradisional dalam
tari kuda gepang ( kuda lumping )
tapung tawar = memberi selamat dengan percikan air kembang dan harum-haruman.
ulun = saya,aku ucapan merendah terhadap yang lebih tua
inggih = ucapan ya/sahutan merentah terhadap yang lebih tua
sampian (pian) = anda, kamu, kau,engkau ucapan merendah terhadap yang lebih tua

Burinik

Di dalam caritanya
Apalah artinya hidup dalam kahidupan
bamakna kada apa apa nang diparbuat
Kada baparibasa
Sabagaimana lampu kahabisan minyak balikit pajah balikit pajah pulang
Sabagaimana ratik larut di tangah batang banyu kamana sanggaknya
Sabagaimana kalengan pagat kamana ampah gugurnya
Mati mukaranah tarjadi
Lawan siapa bakuciak maminta tulung manulisakan lamjalalah di atas dahi

Lamah licuk raga badan tunduk tingadah manjanaki sumbu alam baputar
Sindin siapa manyipat ambulambul mamucuk langit
Masuk ka dalam diri marasaakan garak darah dalam urat
Mangaluarakan sisigan ka lurung hinak

Rakunmarakun mana baampah di jagatjagat
Matahari sindum di ujungujung rambut sanja sasain maakay
Kamana diri manaduhakan uyuh bajalan jauh
Kamana langkah kamana niat dituju saraba santuk
Asta kadalah cukup maukur kadalaman laut kahidupan
Tanapi Kun kah satiap jajak nang dijajakakan
Atawa Kun nang angkau garisakan di atas sagala mahamu

Kubuka lipatan sajadah
Mambujurakan hadapan ampah kiblat
Bantiyai bangkur habis mambaca kitap

Di dalam caritanya
Burinik anak adam manyusur puting hayat
Jauh di kadalaman sukmaraganya
Dari sumbu alam nang baputar

Bbaru,2009-10-22

Indonesianya :

Burinik

Di dalam caritanya
Apalah artinya hidup dalam kehidupan
bermakna tak apa apa yang diperbuat
Bukanlah berperibahasa
Sebagaimana lampu kehabisan minyak bernyala padam bernyala padam lagi
Sebagaimana ratik larut di tengah sungai kemana hentinya
Sebagaimana layanglayang putus kemana arah gugurnya
Ajal pasti tiba
Pada siapa teriak minta tolong menuliskan lamjalalah di atas dahi

Lemah lunglai raga badan tunduk tengadah menatap sumbu alam berputar
Sinden siapa menjelajah riakriak memucuk langit
Masuk ke dalam diri merasakan gerak darah dalam nadi
Mengeluarkan isak ke lorong napas

Awangemawan mana berarak di jagatjagat
Matahari murung di ujungujung rambut senja semakin aduh
Kemana diri meneduhkan letih berjalan jauh
Kemana langkah kemana harapan dituju serba antuk
Hasta takkanlah cukup mengukur kedalaman laut kehidupan
Akan tetapi Kun kah setiap jejak yang dijejakkan
Atau Kun yang engkau gariskan di atas segala mahamu

Kubuka lipatan sajadah
Membetulkan hadapan arah kiblat
Bantiyai bangkur setelah membaca kitab

Di dalam caritanya
Burinik anak adam menyusur larat hayat
Jauh dikedalaman sukmaraganya
Dari poros alam yang berputar

**** ratik = sampah, kotoran, kayu habis banjir
bantiyai = tonggak penyangga tanah
bangkur = mata merah/bengkak habis menangis
burinik = riak air yang mengelembung dari dasar timbul kepermukaan

Badudus

Tarbang Burdah salukmanyaluk wan piol maampar dundang
Sampalan kata marénténg sair di ujung bibir
41 macam wadai di kukus dupa kamenyan mahadang
Ambilakan minyak likat baburih asalnya saraba kambang
Pamapai tatungkal andakatan di dalam kuningan

Nyai Randel duduk manyampir saru
Mahiyaw dimana badiam tutus Candi
Mahambur baras kuning dimuara lawang
Kur Sumangat
” Dangardangar ulun bahiyaw dangardangar ulun manyaru
andika datang di kukus menyan andika datang di kukus dupa ”

Tutup lawang jangan tatutup lawang alahai sayang
Tarabang burung jauhlah jauh datang kamari
Nandung sayang datang kamari
Giranggirang buah kuranji batang pirawas
Alahai lawas kada batamu lawas taganang

Badudus caramin adat budaya Banjar
Bakal pangenten bamandimandi sabalum batatai di geta
Duduk di atas sasanggan awak baminyak likat baboréh
Banyu mayang di upung mambarasihi raga badan
Banyu bagantung mambarasihi hati

Tuntung mandi duduk basanding di atas lipatan tapih
biniannya baju kurung lakiannya baju palimbangan
Talapak batis ditungkali cacak burung supaya kada kapidaraan
Pagar diri dikulilingi caramin wan sumbu lilin
Bapupur kasay kuning kursumangat
Rupa bungas langkar budi pekerti

Dundang sayang di tangah rumah
Simpun talémpoh Galuh wan Nanang rapat sila
Takumpul warga sanak kulawarga
41 wadai tali silaturahmi pangikat karukunan
Mawarnai kokohnya adat budaya Banjar
Mudahan diingat turuntimurun kahada jua talupaakan

Bbaru,2009-10-22

Indonesianya :

Badudus

Tarbang Burdah isimengisi dengan biola mengalunkan lagu
Mengisi kata menguntai sair di ujung bibir
41 macam kue di asap dupa kemenyan menunggu
Ambilakan minyak likat baburih asalnya aneka kembang
Pamapai tatungkal letakan di dalam cupu

Nyai Randel duduk manyampir seru
Memanggil dimana tempat tinggal tutus Candi
Menabur beras kuning di muka pintu
Kur Sumangat
” Dengardengar aku memanggil dengardengar aku mengundang
kau datang di asap kemenyan kau datang di asap dupa ”

Tutup pintu jangan tertutup pintu aduhai sayang
Terbang burung jauhlah jauh datang kesini
Nandung sayang datang kesini
Giranggirang buah kuranji batang pirawas
Aduhai lama tidak bersua lama terkenang

Badudus cermin adat budaya Banjar
Bakal pengantin bermandimandi sebelum bersanding di pelaminan
Duduk di atas sasanggan tubuh berminyak likat baboréh
Air mayang di upung membersihi raga badan
Air bagantung membersihi hati

Selesai mandi duduk bersanding di atas lipatan tapih
Wanitanya berbaju kurung prianya berbaju palimbangan
Tapak kaki ditungkali cacak burung agar tidak kapidaraan
Perisai diri dikelilingi cermin dan sumbu lilin
Berbedak kasai kuning kursumangat
Rupa bungas langkar budi pekerti

Dundang sayang di tengah rumah
Tertib talémpoh Galuh dan Nanang rapat sila
Terkumpul warga sanak kulawarga
41 macam kue adalah tali silaturahmi pengikat kerukunan
Mewarnai kokohnya adat budaya Banjar
Mudahan diingat turuntemurun tak kan juga terlupakan

Bbaru, 2009

****
giranggirang = gembira
badudus = mandi-mandi adat Banjar
kur sumangat = memberi semangat/selamat
dundang = dendang/lagu
baju kurung = baju perempuan tidak berbelah
baju palimbangan = kemeja bertangan panjang leher bulat sedikit ke atas bagian dada terbelah
bersaku satu di atas bagian kiri dan dua saku kiri kanan bagian bawah
nandung = irama/lagu
talémpoh = cara/etika duduk perempuan Banjar
galuh = anak perempuan ( dalam puisi ini dimaksudkan mempelai wanita )
nanang = anak laki-laki (dalam puisi ini dimaksudkan mempelai pria )
andika = anda, kau, kamu
banyu bagantung = air kelapa muda
kapidaraan = diganggu orang halus
cacak burung = tanda (X) atau (+) dengan kunyit

Tidak ada komentar:

Posting Komentar